Oğuz beyden, karamanaoğullarına avşar tarihi.....Avşar boyunun adı Kaşgarlı Mahmut (XI. yy) ve Fahrettin Mübarek Şah (XIII yy) listelerinde Afşar; Reşidüddin (XIV. yy başı) ile ona dayanan Yazıcı-oğlu (XV. yy) ve Ebulgazi Bahadır Han (XVII. YY) listelerinde Avşar olarak geçer. Moğol istilasından önceki Vakayinamelerde de Avşar şeklinde rastlamak mümkündür. XIV ve XVII. Yy Anadolu;da her ikisi de görülmekle beraber Avşar adı daha çok yaygındır ve telâffuz şekli zamanımızda ülkenin her yerinde Afşarın yerini almıştır. Buna karşılık XVI. Yy ;dan beri İran kaynaklarında Afşar şeklinde yazılır ve halen de bu boya mensup oymak ve köylülerce Afşar olarak söylenir. 
Kaşgarlı Mahmut kabile olarak diğer Oğuz boyları ile birlikte 6. sırada Afşar olarak bahseder. Reşidüddin;e göre Avşar, hükümdar çıkarmış 5 boydan (diğerleri Kayı, Yazır, Bey dili, Eymür. Bunlardan sadece Eymür Üç-Ok lardandır) birisidir. Manası ise çevik ve vahşi hayvan avına heveslidir. 

Buna göre av kökünden ( - ş - ar ) ekleri ile meydana gelmiş olması gerekir. Biz böylece Avşar isminden geldiğini kabul etmiş oluyoruz ki, söyleyiş ve anlama bu yöndedir. 

Burada bir hususu belirtmekte fayda vardır. Eski Türkçe(f,v) sesleri yoktu ve Türkçe kökenli kelimelerde bu sesler (p,b) sesleriyle karşılanıyordu. (eb-ev, bermek-vermek, bar-var, öpke-öfke vb..) Bu sebeple Afşar/Avşar adı gerçekte Abşar/Apşar şeklinde olmalıdır. Avşar adının kaynağı olan (av) sözünün aslı da (ab/ap) olmalı. Aparmak fiilinin anlamı da bu görüşü desteklemektedir. 
Bu açıdan bakınca Afşar ismine ilk defa M.Ö. 500;lü yıllarda rastlanmaktadır. Artvin;in Hopa İlçesi;nin yerinde bulunan kasaba ve yakınındaki ırmak bu dönem yazarlarınca Absaros diye tanıtılmıştır. M.Ö. 508-500 yıllarında kitabını yazan Skylax buradaki kasaba ve ırmağı Apsaros, M.S. 79;da ölen Plinius Absarus, M.S. 131;de bölgeyi gezen Arrianos Apsaros diye tanıtır. Yunanca;da (c,ç,ş) sesleri olmadığından dolayı ve tekil belirten ;son ekini çıkarınca bu kelimenin en eskiden Apşar diye söylenen Boz ok kolu Avşar olduğunu anlıyoruz. 
Aynı yıllarda çevre yer isimleri arasında Karkın;et (Karkın boyu), Azgur (Yazgur=Yazır boyu), Tumanis (Tuman=Duman), Kalarç;et (Kalaç=Halaç boyu), Paçan;k (Peçenek boyu) gibi yer adlarının bulunması dikkat çekicidir. 
Görüldüğü üzere Avşar adının manası hakkında çeşitli görüş ve açıklamalar var. Anadolu halk ağzında ise Avşar kelimesi değişik anlamlarda kullanılıyor. 

Afşar : 
1. Bir şeyin zıddı, aksi (Eskipazar - Çankırı). 
2. Çabuk iş gören, çevik 
(Lice, Hani ; Diyarbakır, Sivas, Ereğli, Ilgın, Haremi Yörükleri ve Aziziye ; Konya).

Afşarı / Afşar : Bel bıçağı, kama, ucu sivri bıçak (Iğdır köyleri).

Afşarsız : Gelişigüzel (Bahçeli, Bor - Niğde).

Avşar : 1. Cuma günü (Çaltı-Gelendost - Isparta). 2. Bir Oğuz Boyu (Pınarbaşı - Kayseri; Kadirli, Kozan, Saimbeyli - Adana). 

3. Süvari jandarma (KONYA-Hadim Avşar.Bereketli, Tavas - Denizli, Artova, Dodurga, Zile, Çamlıbel ve köyleri - Tokat, Çakırlar - Konya).

Afşarlar, Orta Asyada iken, Dede Korkut destanlarında Oğuzeli diye geçen Sir-Derya bölgesinde yaşamışlardı. Büyük göç ile birlikte Huzistan yoluyla bir grup da Irak, Suriye yoluyla Anadolu'ya gelmişler, bu arada İran, Irak Suriye, Afganistan ve Azerbaycan'a da yayılmışlardır. Afşarlar, Oğuz'un öteki torunları Kınıklar ve Kayılar gibi devlet kurmuş, büyük hükümdarlar ve sülaleler yetiştirmişlerdir. Karamanoğulları, Akkoyunlular, Aksungurlular, Özeroğulları, Sırkıntıoğulları, Karsantıoğulları, Küçük Ali Oğulları ve Kozanoğulları gibi, Afşarlardan kurulu, ya da onların güçlü desteği ile yaşamış sülaleler de bulunmaktadır. Önceki inçlarıla İslamın değişik mezhep ve anlayışlarını harmanlayan avşarlar Türkmenlerdir. Gazneli Mahmut zamanında Oğuzlar'a Türkmen denmeye başlanmıştır. Afşarlar Türk tarihinin farklı aşamalarında kendilerinden söz ettirmişlerdir. Bu aşamalar aşağıdaki maddelerde toplanabilir.

Anadolu coğrafyasında;

• Musul Atabeyleri diğer adı Zengiler Musul ve Halep yöresine egemen olmuşlardır.
• Şumlaoğulları İran'ın Huzistan bölgesinde hakimiyet kurmuşlardır.
• Karamanoğulları Beyliği Avşar boyunun Karamanlı kolundandır.
• Alaiye Beyliği Karamanoğulları sülalesinden gelen beyler tarafından kurulmuştur.
• Germiyanoğulları Beyliği (Alişiroğulları diye de bilinir) Malatya yöresinden Kütahya'ya gelerek yerleşmişlerdir.
• İnançoğulları Denizli yöresinde kurulmuştur.
• Dulkadiroğulları Son yapılan tetkiklere göre Avşar boyuna mensupturlar.
• Aydınoğulları Beyliği Avşar olabileceği düşünülür. (Osmanlı arşivlerinde Aydınlı aşireti, Avşar olarak kayıtlıdır)
• Saruhanoğulları Beyliği Avşar boyunun Saruhanlı kolundandır.
• Sevindik Han Beyliği Erzurum-Kars civarında kurulmuştur.

İran coğrafyasında;

• Nadir Şah ve İran'da Avşar Devleti. Safeviler devrinde, Fars ve Huzistan’da ki Avşar oymaklarından bir kısmının Azerbaycan ve özellikle Urmiye havalisine gelip yerleştikleri tahmin edilmektedir. Afşarlar Safevi devletini kuran 7 Türk kabilesinden biridir. Horasanda ki Afşarların Kırklu oymağına bağlı Nadir Şah’ın Azerbaycan tarihine çok önemli katkıları olmuştur. ^[3] Afşar hanedanlığı Nadir Şahöldürüldükten sonra zamanla karışıklıklar içinde yok olmuştur.^[4]
• Karabağ Hanlığı Civanşir Avşarları tarafından kurulmuştur.
• Urmiye Hanlığı Urmiye, halen İran'da "Avşarların şeheri" diye bilinir.
• Erdebil Hanlığı Beyliğin kurucuları Saruhanbeyli Avşarlarıdır.

Avşarlar; nihayet, 18. yüzyıl ve 19. yüzyılda ve özellikle Anadolu'nun güney bölgelerinde Bozdoğan, Melemenci, Sırkıntı, Kırıntı, Karsantı, Cerit gibi Türkmen boylarıylaOsmanlı Devleti'nin iskan politikasına karşı Dadaloğlu tarafından ölümsüzleştirilmiş direnişleri ile de kendilerinden söz ettirmişlerdir.

Anadolu Avşarları'nı iki gruba ayırmak mümkündür. Birinci grup, Selçuklular zamanından itibaren Anadolu'nun çeşitli illerine dağılmış, çok eskiden yerleşik hayata geçmiş olan gruptur. Karamanoğulları gibi.

İkinci grup ise, 1865 yılına kadar, güney Anadolu'da göçebe hayat sürmekte iken, bu tarihten sonra yerleşik hayata geçen Afşarlardır.

Türklerin tarihi coğrafyası içinde pek çok yer bu ismi taşımaktadır. Ayrıca yaygın bir soyadı olarak günümüze kadar gelmiştir.

Balkanlar'da da Avşar boyuna mensup insanlar vardır.Bu aileler Karamanoğulları Beyliğinin Osmanlı tarafından ortadan zorla kaldırılmasıyla birlikte 15. 16. 17. ve 18. yüzyılda sürgün yoluyla Konya,Karaman,Adana,Mersin, Yozgat ve Sivas civarından gönderilip toplu şekilde yerleşmişlerdir.Bulgaristan'da Kırcaali ve Hasköy bölgesinde toplu, Makedonya, Kosova yine Bulgaristan'da Deliorman veYunanistan'da Dimetoka civarında dağınık şekilde yaşarlar.Buralarda yaşayanlar arasında alevi inancını sürdürenlerde vardır.

Anadolu'daki en güçlü Türkmen aşireti olduğu ve Devlet yönetmiş sayılı aşiretlerden olduğu kayıtlarda yer alan Afşarlar (Avşarlar), İran Devletinin başına Safevilerden sonra geçen ikinci Anadolu kökenli Türk-Alevi-İslam Aşiretidir. Sonuçta Oğuz boylarından biri olan ve Anadolu'nun Türk-İslamlaştırılmasında büyük rol oynayan ancak islamı hiç bir zaman arap emevileri gibi algılamamış tarih boyunca buna karşı durmuşlardır. Bu aşiret geniş bir bölgenin tarihinde belirleyici unsur olmuştur.